در این مقاله سعی داریم در خصوص نقش هر یک از بخش‌های صنعت اسب در اجرای فرآیند اصلاح نژاد صحبت کنیم. شاید دانستن نقش هر بخش، ارگان یا فرد دخیل در این صنعت بتواند ما را در یافتن و ادامه راه اصلاح نژاد کمک نماید.

همانطور که در مقاله قبل گفته شد سه اصل مهم برای آغاز فرآیند اصلاح نژادی باید حتما ایجاد شود و سپس وارد فاز اصلاح نژادی گشت. اکنون فرض را بر این خواهیم گذاشت که آن سه اصل (اهداف اصلاحی، بزرگ بودن جمعیت و بکار گیری متخصصین اصلاح نژاد) فراهم شده و ما وارد مراحل اصلاح نژاد شده ایم.

به طور کلی مراحل اصلاح نژاد را می توان به عنوان یک چرخه 5 مرحله ای در نظر گرفت. در این چرخه اولین مرحله، تعیین اهداف اصلاح نژاد می باشد. در تعیین اهداف اصلاح نژاد فقط و فقط اسبداران به طور مستقیم و یا غیر مستقیم (انجمن های نژادی) می توانند دخیل باشند.

جواب به این سوال که چرا باید اهداف توسط اسبداران تعیین شوند این است که جامعه هدف نیز خود اسبداران می باشند. از آنجایی که هدف اصلاح نژاد، ایجاد محصولی است که مورد پسند مصرف کننده باشد، بنابراین اهداف هم باید توسط خود تولید کنندگان و مصرف کنندگان تعیین گردند تا محصول مورد پسند باشد.

در مرحله دوم، باید جامعه اسب مورد اصلاح نژاد دارای پتانسیل اصلاح نژادی گردد. این مرحله مهمترین و حساس ترین مرحله برای اصلاح نژاد می باشد. در این مرحله تقریبا تمامی بخش ها درگیر بوده و باید برای تحقق آن تلاش نمایند.

در این مرحله اسبدار و انجمن های نژادی، کار اصلی که شامل رکورد برداری است را بر عهده دارند. موسسه به عنوان متولی اصلی برای هویت بخشی نقشی مهم در ایجاد و تشکیل شجره ها خواهد داشت. فدراسیون با برگزاری مسابقات رکورد های ورزشی را برای اسبداران فراهم خواهد نمود. و در نهایت متخصصین اصلاح نژاد با توجه به اصلاح نژاد صفات مهم را شناسایی و به اسبدارن منتقل نموده و در جمع آوری درست این اطلاعات کمک می نمایند.

در محله سوم، با توجه به رکوردهای جمع آوری شده متخصصین اصلاح نژاد باید اقدام به برآورد ارزش های اصلاحی برای صفات مهم نموده و اسب ها را با توجه به پتاسیل های آنها ارزیابی نمایند. در این مرحله برای تمام صفات اقتصادی مهم باید ارزش اصلاحی برآورد گشته و اسب ها برای این صفات رتبه بندی گردند.

در مرحله چهارم، اسب های برتر با توجه به پتانسیل آنها و اهداف اصلاح نژادی انتخاب گردند تا در نسل های بعد، بهبود برای صفات هدف ایجاد گردد.  این بهبود با توجه به میزان وراثت پذیری، بزرگی جامعه، دقت رکورد برداری و … تحت تاثیر می باشد. در این مرحله متخصصین اصلاح نژاد می توانند بهترین اسب ها برای رسیدن به اهداف اصلاح نژاد را شناسایی و موسسه با دادن کارت سیلمی به آنها و نیز اسبداران با بکار گیری این اسب ها موجب بهبود تولیدات در نسل های بعد گردند.

در مرحله پنجم، پس از ایجاد نسل های بعد و بررسی نتایج حاصل در آنها اقدام به ارزیابی و محاسبه میزان پیشرفت می گردد. با توجه به این نتایج اهداف اصلاح نژادی دوباره بازبینی شده و فرآیند اصلاح نژاد مجددا اجرا میگردد. در این مرحله تمامی بخش ها شامل، اسبداران، انجمن ها، موسسه، متخصصین اصلاح نژاد و فدراسیون دخیل هستند.

در شکل زیر یک نمای کلی از این فرآیند نشان داده شده است.

نکته بسیار مهم در این فرآیند اصلاح نژادی این است که هیچ کار اصلاح نژادی بدون همکاری و همدلی تمام بخش ها انجام شدنی نخواهد بود. با توجه به این اصل باید تمام بخش ها با کمک و همکاری یکدیگر برای رسیدن به این هدف مهم اقدام نمایند.

Mahmoud Amiri

Research Assistant (Ph.D in Animal Genetics & Breeding),

Department of Animal Science,

Safiabad-Dezful Agricultural and Natural Resources Research and Education Center,

Agricultural Research, Education & Extension Organization (AREEO),

Dezful, IRAN

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]